Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας

Αναδημοσίεσυση από το περιοδικό του σχήματος- Παρέ(Ν)θεση τ.9

Η ιστορική πορεία της γυναίκας από τις απαρχές του ανθρώπινου είδους έως και τα μέσα –προσεγγιστικά- του προηγούμενου αιώνα δεν υπήρξε ανθόσπαρτη. Η μυϊκή υπεροχή του άνδρα την έθετε πάντοτε υπό αυτού, δημιουργώντας ισχυρές πατριαρχικές δομές στις κοινωνίες. Παραδοσιακά ο άνδρας ήταν αυτός που έφερε την ευθύνη συντήρησης και προστασίας της οικογένειας εργαζόμενος εξωτερικά, ενώ η γυναίκα αυτή που αναλάμβανε την ανατροφή των τέκνων και τη φροντίδα του σπιτιού. Κατά συνέπεια, η γυναίκα είχε λιγότερες κοινωνικές συναναστροφές, δε μορφωνόταν, δεν εργαζόταν έμμισθα, δε διασκέδαζε, δε συμμετείχε στα πολιτικά πράγματα. Ήταν αντικείμενο τεκνοποίησης και σεξουαλικής ικανοποίησης του άνδρα. Η βία που ενδεχομένως υφίστατο από αυτόν ήταν κάτι σχεδόν φυσιολογικό. Η άκριτη υπακοή σε αυτόν δεδομένη.

Σήμερα η κατάσταση είναι εμφανώς διαφορετική. Οι γυναίκες πια εργάζονται, συνδικαλίζονται, συμμετέχουν σε κινήσεις πολιτών και πάσης φύσης κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δραστηριότητες. Ψηφίζουν και επηρεάζουν το κοινωνικό περιβάλλον. Οι γυναίκες σήμερα δεν είναι άφωνες όπως άλλοτε. Ο σεβασμός όμως σε αυτές και η παγίωση της ισοτιμίας των δύο φύλων στην κοινωνική συνείδηση συνιστά ένα διαρκές διακύβευμα.

Αξίζει εδώ να γίνει μια σύντομη ανασκόπηση στην ιστορία του γυναικείου κινήματος για να καταδειχθεί μια και καλή ότι οι κατακτήσεις που έχουν οδηγήσει και οδηγούν στην εξίσωση των φύλων είναι καρπός μακροχρόνιου και επίμονου αγώνα. Οι απαρχές του κινήματος του φεμινισμού, τοποθετούνται γύρω από τη Γαλλική Επανάσταση. Αρχικά, υπήρξε η αναγκαιότητα ενός τετραδίου παραπόνων για τις γυναίκες (1789), το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στην λεγόμενη Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών (1791). Έτσι, σιγά σιγά ο αγώνας παίρνει χαρακτηριστικά οργανωμένης διεκδίκησης. Από εκεί το ενδιαφέρον μεταφέρεται στην Αγγλία, 70 χρόνια αργότερα, με τον αγώνα για την κατοχύρωση της γυναικείας ψήφου. Βασική αρχή δεν ήταν άλλη από την ισότητα των δύο φύλων. Κάπου στον 20ό αιώνα εμφανίζονται και οι σουφραζέτες, των οποίων η δράση περιλάμβανε και εισβολές σε βουλευτικές συνεδριάσεις ή εμπρησμούς δημοσίων κτηρίων. Την ίδια περίπου περίοδο στις Η.Π.Α. (1848) έχουμε την πρώτη Διακήρυξη Συναισθημάτων με αιτήματα που αφορούσαν το δικαίωμα ψήφου και τη διεκδίκηση δικαιωμάτων γενικότερα σε σχέση με προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της εποχής είτε στο σπίτι είτε στον χώρο εργασίας τους. 40 χρόνια μετά έχουμε το πρώτο Φεμινιστικό Συνέδριο. Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα, έγινε η 8 Μαρτίου 1857, όπου 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν την μείωση του ωραρίου εργασίας, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο, που ο συνδικαλισμός απαγορευόταν. Πολλές από αυτές συνελήφθησαν, ενώ άλλες δολοφονήθηκαν από την αστυνομία. Το Φλεβάρη του 1910 έγινε μια μεγάλη και μακροχρόνια απεργιακή κινητοποίηση, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 20.000 εργάτριες. Για 13 βδομάδες, μέσα στο καταχείμωνο, γυναίκες μεταξύ 16 και 25 ετών διοργάνωσαν και συμμετείχαν σε πικετοφορίες σε καθημερινή βάση. Σε αυτές δέχονταν κατ’ εξακολούθηση επίθεση των αστυνομικών οι οποίοι τις ξυλοκοπούσαν και τις φόρτωναν σε κλούβες.

Στην Ελλάδα, η πρώτη απεργία εργατριών πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου του 1892, από τις υφάντριες του δεύτερου εργοστασίου υφαντουργίας των Αδελφών Ρετσίνα, στον Πειραιά. Το 1920 το Σοσιαλεργατικό Κόμμα κατέβηκε στις εκλογές φωνάζοντας, ανάμεσα στα υπόλοιπα προεκλογικά του συνθήματα, «Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι». Την ίδια περίοδο είχε ξεκινήσει ο οργανωμένος αγώνας για την πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας και είχε ιδρυθεί ο «Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναικός». Οι συζητήσεις που έγιναν στη Βουλή από το 1920 δεν είχαν θετικό αποτέλεσμα διότι οι γυναίκες θεωρούνταν ...ανισόρροπες και άρα αναξιόπιστες για να αποφασίσουν για το μέλλον του έθνους. To 1934 οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά, σε δημοτικές εκλογές. Το δικαίωμα εκχωρήθηκε μόνο σε εγγράμματες Ελληνίδες άνω των 30 ετών και σε όλη τη χώρα ψήφισαν 240 γυναίκες. Στις 23 Απριλίου 1944, εν μέσω Κατοχής, οι Ελληνίδες για πρώτη φορά ψήφισαν και ψηφίστηκαν. Η επίσημη, βέβαια καθιέρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών στη χώρα μας, συνέβη μερικά χρόνια αργότερα, το 1952 όταν κατοχυρώθηκε το δικαίωμά τους στο Σύνταγμα.

Στο σήμερα, όμως, και παρά τους σημαντικούς κοινωνικούς αγώνες που έχουν γίνει και έχουν κατορθώσει να κατοχυρώσουν καλύτερες θέσεις για τις γυναίκες, δυστυχώς ακόμα τα ζητήματα που αφορούν τη γυναικεία καταπίεση και εκμετάλλευση παραμένουν υπαρκτά. Τα τελευταία χρόνια, η εφαρμογή μιας σκληρής νεοφιλελεύθερης πολιτικής που έχει ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και την απορρύθμιση και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, παράλληλα με τη χειροτέρευση των όρων διαβίωσης των εργαζόμενων στρωμάτων, επανέφερε ένταση των έμφυλων διακρίσεων. Στη συγκυρία της οικονομικής κρίσης και της επίθεσης του κεφαλαίου, οι γυναίκες αποτελούν έναν ιδιαίτερα ευάλωτο στόχο. Συγκεκριμένα, στη σημερινή πραγματικότητα της Ελλάδας του Μνημονίου και του ΔΝΤ ο διάχυτος σεξισμός και οι έμφυλες διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες εντείνονται ακόμη περισσότερο, αν αναλογιστούμε ότι τα βάρη, που πέφτουν κυριολεκτικά στην πλάτη τους, μεγαλώνουν με την κατάρρευση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών στο βωμό της δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Το ερώτημα, όμως, που προκύπτει είναι ένα: πώς τελικά επιτυγχάνεται η ουσιαστική και αμετάκλητη εδραίωση της ισοτιμίας των δύο φύλων. Η πραγμάτωση μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από έμφυλες διακρίσεις δεν πρέπει να φαντάζει ουτοπική. Η πραγματική ισοτιμία των δύο φύλων μπορεί να επιτευχθεί. Και θα επιτευχθεί μονάχα με την κατάργηση των κοινωνικών εκείνων σχέσεων που φέρνουν τη γυναίκα στη θέση του καταπιεζόμενου, των σχέσεων που γεννούν την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, των σχέσεων παραγωγής. Η απάντηση, λοιπόν, στο ζήτημα των έμφυλων διακρίσεων είναι η ανατροπή του συστήματος που τις αναπαράγει, του ίδιου, δηλαδή, του καπιταλισμού. Πρέπει πάντοτε να θυμόμαστε ότι το γυναικείο κίνημα και ο αγώνας των γυναικών για ισότητα σε κάθε έκφανση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής τους ζωής δεν μπορεί  να είναι αποκομμένος από τη συνολική λαϊκή πάλη για μια κοινωνία δίκαιη χωρίς καταπίεση και εκμετάλλευση.